|
CERN'i ekmek kırıntısı durdurdu
 Yüzyılın en büyük deneyinin gerçekleştirileceği CERN'de Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC)'nın içine ekmek parçası kaçtığı için, bazı bölümlerinin aşırı ısınma sonucu bozulduğu açıklandı. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), bir kuşun düşürdüğü ekmek parçası yüzünden tamamen durduruldu. Hızlandırıcının proton çarpışmasına sahne olacak tünel kısmı dışındaki aksamın bir bölümünde meydana gelen olay ertesinde, LHC'de ek güvenlik önemleri alınmasına karar verildi.
Popular Science dergisinin haberine göre olay meydana geldiğinde hızlandırıcı bekleme modundaydı. Ancak hassas dedektörlerle donatılmış bulunan hızlandırıcıya düşen ekmek parçası, bazı bölümlerde normalin üstünde ısınmaya yol açtı.
LHC yetkilileri, küçük kazanın LHC'nin bu ay sonunda planlanan deneyi geciktirmeyeceğini açıkladı. Ancak dünyanın en karmaşık ve büyük makinesi olarak nitelendirilen LHC'deki güvenlik önlemlerinin derecesi bir kez daha tartışma konusu oldu.
Deneyin Başlaması;
| Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi (CERN) |
|
İkinci Dünya Savaşı sonrasında 12 Avrupa ülkesinin (Belçika, Almanya, Fransa, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İsveç, İsviçre, İtalya, Norveç, Yugoslavya, ve Yunanistan) işbirliği ile 1954 yılında kurulan Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi’nin (CERN- European Organization for Nuclear Research), şu an 20 üye ülkesi bulunmaktadır. Türkiye ise; Avrupa Komisyonu, Hindistan, İsrail, Japonya, Rusya Federasyonu, UNESCO ve ABD ile gözlemci ülke/organizasyon statüsünde yer almaktadır. Türkiye adına gözlemcilik fonksiyonu, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından yerine getirilmektedir.
Üye ülkelerin kendi olanaklarıyla gerçekleştiremeyecekleri araştırmaları uluslararası araştırmacı, laboratuvar ve kaynak işbirliği ile gerçekleştirmek amacıyla kurulan CERN, şu an dünyanın en büyük parçacık fiziği araştırma laboratuvarına sahiptir.
TÜBİTAK ve CERN İşbirliği
TÜBİTAK ve CERN arasındaki ilişkiler; CERN’de gerçekleştirilen deneylere maddi katkı sağlamak, CERN bağlantılı projeleri TÜBİTAK’ın ulusal destek programları kapsamında desteklemek ve Türk bilim insanlarını CERN çalışma grupları kapsamındaki CERN deneylerine katılabilmeleri için desteklemek çerçevesindedir.
Bu kapsamda TÜBİTAK ile CERN arasında yapılan sözleşmeler uyarınca, 1997-2006 yılları arasında ATLAS dedektörü için 563.500 CHF, CMS dedektörü için de 1.272.000 CHF tutarında deney katkı payı ödemesi gerçekleştirilmiştir. Bu destekler çerçevesinde 150’ye yakın Türk bilim insanına CERN’deki çalışmalara katılma imkanı sağlanmıştır. Ayrıca 2006 yılı itibariyle CERN bağlantılı 4 adet proje, TÜBİTAK Akademik Ar-Ge Projeleri Destek Programları kapsamında desteklenmeye başlanmış ve bu projeler için toplam 150.000 YTL ödenek ayrılmıştır.
|
 
''Parçacık hızlandırıcılarıyla atom altı parçacıkları çarpıştırarak maddenin nasıl oluştuğuna ilişkin birçok sırrın anlaşılmasını sağlamak'' amacıyla
gerçekleştirilecek ''Yüzyılın Deneyi''nin yapılacağı Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN), 50'yi aşkın Türk bilim adamı yer alıyor.
CERN’deki deney düzenekleri öyle büyük parçalardan oluşuyor ki! Örneğin burası, LHC’nin mıknatıslarından biri...
Burası, İsviçre’nin Cenevre kenti yakınlarındaki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN). Bu merkez, dünyanın en büyük “parçacık fiziği laboratuvarı”. Burada 2500 kişi çalışıyor. 80 farklı ülkedeki yüzlerce üniversiteden yaklaşık 8000 biliminsanının katkıda bulunduğu araştırmalar yürütülüyor. Yüzlerce yapıdan oluşan merkezde en büyük alanı, yeraltındaki “parçacık hızlandırıcıları”nın bulunduğu bölge kaplıyor. Parçacık hızlandırıcılar, aslında dev deney düzenekleri! Bu deney düzeneklerinin içinde, atomaltı parçacıklar birbirleriyle ya da atom çekirdekleriyle çarpıştırılarak gözlemler yapılıyor. İşte, bu deneyin başlangıç tarihi 10 Eylül 2008. Yıllarca sürecek olan deney, bugüne kadar gerçekleştirilenlerin en büyüğü! Merkezde bulunan ve “Büyük Hadron Çarpıştırıcısı” (LHC) olarak adlandırılan deney düzeneği, bugüne kadar yapılmış en büyük parçacık hızlandırıcısı. Tam 27 kilometre uzunluğunda bir tünelin içinde bulunuyor. Burada, evrende “Büyük Patlama” sonrasında oluştuğu varsayılan koşullar yaratılacak. Araştırmacılar, çarpıştırılan parçacıklara neler olduğunu gözlemleyecekler. Böylece, evrenin ve maddenin yapıtaşlarını ortaya çıkarmaya çalışacaklar.
LHC, daha çalışmaya başlamadan tüm dünyanın ilgisini çekti ve gazetelerde geniş yer buldu. Bu arada, CERN’deki çalışmaları anlatan, İngilizce bir rap müzik şarkısının videosu da İnternet’te yayımlandıktan sonra binlerce kişi tarafından izlendi. Bu videoyu, http://www.telegraph.co.uk/earth/main.jhtml?view=DETAILS&grid=&xml=/earth/2008/08/26/scir ap126.xml adresinde bulabilirsiniz.
|
